من دیروز پنجاه ساله شدم

حس جالبی داره! نیم قرن! در این سن به نکاتی رسیدم که شاید فقط تجربه‌ی شخصی من هستند. اما بهرحال می‌نویسم که شاید، روزی، برای کسی کاربردی داشته باشند.

اولین نکته‌‌ این بود که حس پختگی چهل سالگی، در پنجاه سالگی با قدرت خیلی بیشتری بهت دست میده؛ پس نباید هیچ‌کدوم رو جدی گرفت. شاید ده سال بعد، باز هم همین حس با قدرت خیلی بیشتری به سراغت بیاد.

در این سن توی روابط با افراد تجدیدنظر می‌کنی. یک حذف‌واضافه‌ی کلی راه می‌اندازی. بعضی‌ها رو از اتوبوس پیاده می‌کنی و برای بعضی‌ها ایستگاه جدید تعریف می‌کنی.

دیگه اهمیتی نداره که پشت سر یا جلوی تو چی میگن. نه تعریف خوش‌حالت می‌کنه و نه از تخریب بهم می‌ریزی.

می‌فهمی که نظر سایرین برای خودشون خوبه و برای تو، محترم. پس کار خودت رو می‌کنی.

توی این سن شروع می‌کنی به غربال کردن خیلی از چیزها. خطوط قرمز جدیدالتعریفت باعث میشه که در بعضی چیزها تجدید نظر کلی بکنی.

می‌فهمی که موفقیت تو لزوماً خواست همه نیست. پس از رفتار عجیب بعضی از افراد خیلی تعجب نمی‌کنی.

در این سن می‌فهمی که چقدر چیزها هست که نمی‌دونی و یا شاید به اشتباه می‌دونی.

از توهم دانایی سایرین خنده‌ات می‌گیره و فکر می‌کنی که شاید، قبلاً، بزرگترها هم همین حس رو به تو داشتند.

احساس شاخ شدن کسانی که از تو پایین‌تر هستند برایت جالب و مایه‌ی تفکر می‌شود. برایشان از ته دل آرزوی روشنای فکری می‌کنی. برایت جالب میشه که همین افراد، چیزهایی که از تو یاد گرفته‌اند را به نام خودشون می‌کنند.

شاید یک حس عقب افتادن از سایرین در این سن بهت دست بده. اما از طرفی یاد می‌گیری که هرچه بیشتر بدونی، باید ساکت‌تر و آروم‌تر باشی. شاید یک حس گوشه‌گیری خودخواسته بهت دست میده و در سکوت، دیگران را به نظاره مینشینی. سکوتی از سر تجربه…

در این سن می‌فهمی که توسعه‌ی مهارت‌های فردی لازم‌ترین چیزیست که بهش نیاز داری.

چیزهایی که سایرین را به‌وجد میاره، خیلی روی تو اثر ندارند. می‌فهمی که فقط رنگ و لعاب مساله زیاد شده و دراصل، ماجرا همونی هست که تو یاد گرفتی؛ شاید حتی بهتر از سایرین…

می‌فهمی که به جایگاه و مرتبه‌ی فرد گوینده نباید اصلاً توجه کنی. بلکه متنِ گویش است که مهم است.

می‌فهمی که خیلی از نظرات تو تا الان اشتباه بوده. پس خیلی روی اونها پافشاری نمی‌کنی. شاید داری از قافله عقب می‌افتی. شاید هم داری بزرگ میشی.

می‌فهمی که زندگی یک شوخی بزرگه. پس جدی نمی‌گیریش و ازش لذت می‌بری.

قدر تک‌تک لحظات را می‌دونی و می‌فهمی که بعضی مواقع، خیلی زودتر از اونی که فکرش را بکنی، دیر میشود…

چند روز قبل با یکی از دوستان صحبت می‌کردم.

از این ناراحت بود که چرا با وجود شایستگی‌ و توانایی‌هایی که در خود سراغ دارد، نمی‌تواند کاری را شروع کند.

می‌گفت “باید بهترین، حرفه‌ای ترین و سودآورترین کار ممکن را انجام بدم و این کارهای عادی در حد من نیستند. کسی قدر من را نمی‌داند”.

گفتم “و احتمالاً سایرافراد که این کارها را انجام می‌دهند قبول نداری؛ درسته؟”

گفت “دقیقاً همینطوره. اونها در حد من نیستند”.

گفتم “یک مثال می‌زنم. بعد از آن، خودت می‌دانی و خودت؛ هر نتیجه‌ای که دوست داشتی بگیر! فکر‌کن در جاده‌ی مشهد به تهران، در یک پارکینگ در پورشه‌ی خود نشسته‌ای و ماشین‌های عبوری را نگاه می‌کنی. به اتکای قدرت و شتابی که ماشینت دارد، عجله‌ای برای حرکت نداری و فقط آنها را نگاه می‌کنی و با خودت می‌گویی، آنها می‌دانند که اگر حرکت کنم، کسی جلودارم نیست”.

گفت “خوب. چه مشکلی هست؟”

گفتم “مشکل اینجاست که بقیه‌ی ماشین‌ها با همان سرعت نرمال در حال حرکت هستند و لحظه به لحظه به مقصد نزدیک‌تر می‌شوند و تو در آرامش فقط به آنها نگاه می‌کنی. به‌مرور فاصله‌ی تو با آنها به حدی زیاد می‌شود که هرچقدر هم گاز بدهی به آنها نخواهی رسید.

سعی کن از ایدئال‌گرایی دست برداری و واقعیت را ببینی. اگر در این توهم باشی که من با بقیه فرق دارم، علم من از بقیه بیشتر است و این کارها در حد و اندازه‌ی من نیست، دست به هیچ کاری نمی‌زنی و این بدترین معضل است. سعی کن از پارکینگ بیرون بزنی تا حداقل با سرعت سایرین، و نه سرعتی که دوست داری، حرکت کنی تا از بقیه عقب نمانی”.

چیزی برای گفتن نداشت.

ادامه دادم ” خیلی به سیستم‌هایی که ماشینت دارد می‌نازی ولی وقتی پورشه را در جاده حرکت بدهی شاید متوجه شوی که برخی از این سیستم‌ها در این جاده کاربرد ندارد، شاید به پیچ‌های جاده آشنایی نداشته باشی، شاید حتی این ماشین باعث شود که سایرین روی تو حساس شوند و سعی کنند تو را از جاده منحرف و به بیراهه هل دهند. حتی شاید ببینی که برای رسیدن به مقصد، بنزین نداری. شاید ببینی که بخاطر عدم تحرک، فیلتر بنزین کثیف شده و توان حرکت نداری و هزاران شاید دیگر”.

اینکه کنار گود بنشینیم و فقط دیگران را نقد کنیم کمکی به ما نمی‌کند. بی‌انصافی است اگر زحمات واقعی برخی از همکاران و رقبا را زیر سوال ببریم. بهرحال آنها با تمام توان خود در حال تلاش هستند و خروجی قابل قبولی را هم ارائه می‌دهند. اگر توانستیم در میدان واقعی خود را نشان دهیم و کیفیت کار ما هم قابل قبول بود، اجازه نقد سایرین را داریم چون حداقل آن میدان را تجربه کرده‌ و هنر خود را نشان داده‌ایم. ممکن است به اصطلاحات، تکنیک‌ها و هنرهای خود در روی کاغذ افتخار کنیم، اما توانایی‌های ما در میدان واقعی معلوم می‌شود؛ در روی کاغذ و تئوری، همه” من آنم که رستم بود پهلوان…” هستند.

راستی! دوست من پورشه ندارد! تمثیلی برای روشن کردن ذهنیت وی بود.

بد نیست گاهی ماشین خود را استارت بزنیم تا دچار فرسودگی نشود! شاید بد نباشد ماشین خود را هر ‌از ‌چند ‌گاهی عوض کنیم تا بهترین وسیله برای جاده را پیدا کنیم.

جاده‌ها در حال تعمیرند.

مطالعه، یادگیری مستمر، کسب تجربه و توسعه‌ی مهارت‌های فردی یعنی تعویض ماشین تا بتوانیم به نیازهای متغیر مشتریان پاسخ مناسب بدهیم.

محمدرضا شعبانعلی می‌نویسد:

مراقب باش که برای مردم، نه بند مهم است و نه بندباز؛ بلکه این هیجان بندبازی است که آن‌ها را به بند خویش کشیده است.

سقوط تو از بند برایشان، همان‌قدر جذاب است که بند‌بازی‌ات.

گام‌های روی بند را نه به خاطر همهمه‌ی تشویق آن‌ها، که برای لذت خودت بردار تا وقتی پایین افتادی، لبخند هم‌چنان بر لبانت باقی‌بماند.

محمدرضا شعبانعلی

به‌نظر من جملات بالا را باید با طلا نوشت.

گاهی ما دچار خودشیفتگی مزمن می‌شویم به نحوی‌که فکر می‌کنیم کسی بهتر از ما وجود ندارد و اگر ما نباشیم، کل کار دنیا لنگ می‌ماند. محمدرضا در این جملات برداشت و نگرش مردم نسبت به ما را به بهترین وجه به‌تصویر کشیده‌است.

آن‌ها به این کار ندارند که تو پیشرفت می‌کنی یا پسرفت. به این کار ندارند که دچار مشکل هستی یا خیر؛ بلکه به این فکر هستند که تا چه میزان تو، داستان‌های تو و زندگی تو برای آن‌ها جذاب است.

حال ممکن‌است داستان تو کاملاً غم‌انگیز باشد ولی برای آن‌ها اهمیتی ندارد.

با چنین مردمی،وقت تلف کردن است که بخواهی برای خوشایند آن‌ها گام برداری.

زندگیت را براساس خوشایند خودت تنظیم کن. نهایتاً کسی به تو مدال افتخار برای باب‌میل وی عمل‌کردن نمی‌دهد.

اصل خودت باش و برای خودت زندگی کن.